فصل سوم

روش پژوهش

در این فصل طرح پژوهش، جامعه آماری، روش انتخاب نمونه و گروه نمونه، ابزار سنجش، اعتبار ابزار سنجش، چگونگی اجرای آن ها و روش های آماری مورد استفاده برای تحلیل داده ها شرح داده خواهد شد.

طرح پژوهش

پژوهش حاضر از نوع طرح های توصیفی و به طور دقیق تر طرح همبستگی و از نوع پیش بین (رگرسیون) است (سرمد، بازرگان و حجازی،۱۳۸۲).

جامعه آماری

جامعه آماری این پژوهش کلیه نو آموزان پیش دبستانی است که در سال تحصیلی ۹۰-۸۹ در شهر یزد مشغول به تحصیل بوده اند .

روش انتخاب نمونه و گروه نمونه

برای انتخاب گروه نمونه از روش نمونه گیری تصادفی خوشه ای چند مرحله ای استفاده شد. علت انتخاب و استفاده از این روش نمونه گیری مشکل بودن تهیه و تدوین فهرست کامل افراد و اعضای جامعه می‌باشد. از طرفی دیگر در پژوهش مورد نظر، انتخاب گروهی از افراد امکان پذیر تر و آسان تر از انتخاب افراد در یک جامعه تعریف شده می‌باشد. از دیگر مزایای این روش، جلوگیری از اتلاف وقت و صرفه جویی در منابع مالی است. از این رو برای انتخاب نمونه ی معرف جامعه، ابتدا شهر یزد به دو منطقه تقسیم شد. سپس از هر منطقه ۴ مرکز پیش دبستانی به صورت تصادفی انتخاب گردید و از هر کدام از این مراکز حدود ۱۲ نفر یا بیشتر به صورت تصادفی انتخاب شدند که در مقطع پیش دبستانی تحصیل می‌کردند و سن آن ها ۶ سال تمام بود. سپس از معلم هر کدام از این دانش آموزان آزمون رفتار سازشی عمومی به عمل آمد و همچنین از والدین آن ها آزمون الگوهای ارتباطی گرفته شد.

ابزار سنجش

جهت ارزیابی متغیرهای پژوهش از دو ابزار استفاده شد:

الف) پرسشنامه الگوهای ارتباطی (پیوست ۱)

ب) پرسشنامه سنجش رفتار سازشی دانش آموزان (پیوست ۲)

الف) پرسشنامه الگوهای ارتباطی

پرسشنامه الگوهای ارتباطی در سال ۱۹۸۴ توسط کریستنسن^[۹۲] و سالاوی ساخته شد. این پرسشنامه از ۳۵ سوال تشکیل شده است. پاسخ‌ها در یک مقیاس ۹ درجه ای لیکرت از ۱ ( غیر ممکن است ) تا ۹ ( خیلی امکان دارد) درجه بندی شده و رفتارهای زوجین را در سه مرحله تعارض زناشویی برآورد می‌کند. این سه مرحله ۱- زمانی که در روابط زوجین مشکل ایجاد می شود، ۲- درباره مشکل ارتباطی بحث می‌کنند، و ۳- بعد از بحث ‌در مورد مشکل ارتباطی، را در بر می‌گیرد. هر کدام از این مراحل از سؤالاتی تشکیل شده است که در مجموع سه نوع رابطه کلی موجود بین زوجین را در بر می‌گیرد: ارتباط سازنده متقابل، ارتباط توقع / کناره گیری (شامل توقع مرد / کناره گیری زن و توقع زن / کناره گیری مرد) و ارتباط اجتنابی متقابل.

اعتبار و روایی آزمون الگوهای ارتباطی

کریستنسن و هیوی ( ۱۹۹۰ ) و هیوی و همکارانش ( ۱۹۹۳ به نقل از شرفی، ۱۳۸۲) پایایی خرده مقیاس های این پرسشنامه را با روش آلفای کرونباخ از ۵۰/۰ تا ۷۸/۰ گزارش نموده اند.

در ایران نیز عبادت پور (۱۳۷۹) پرسشنامه فوق را هنجاریابی کرده و به منظور برآورد روایی پرسشنامه، همبستگی بین مقیاس های این پرسشنامه و پرسشنامه رضایت زناشویی را محاسبه ‌کرده‌است. ضرایب همبستگی به دست آمده برای سه خرده مقیاس ارتباط سازنده متقابل، ارتباط اجتناب متقابل و ارتباط توقع / کناره گیری به ترتیب عبارت از ۵۸/۰، ۵۸/۰، و ۳۵/۰ است که همگی در سطح آلفای ۰۱/۰ معنی دار بودند. برای تعیین پایایی پرسشنامه، همبستگی درونی ‌در مورد خرده مقیاس های این پرسشنامه محاسبه گردیده و ارقام به دست آمده به ترتیب عبارت بودند از: سازنده متقابل ۵۰/۰، اجتنابی متقابل ۵۱/۰، مرد متوقع / زن کناره گیر ۵۳/۰ و زن متوقع / مرد کناره گیر ۵۵/۰٫

ب) پرسشنامه سنجش رفتار سازشی دانش آموزان

در زمینه سازگاری اجتماعی در مدرسه از پرسشنامه سنجش رفتار سازشی دانش آموزان (ویژه مدارس، عمومی)^[۹۳] استفاده شد.

این پرسشنامه در سال ۱۹۷۴ در آمریکا به وسیله لامبرت^[۹۴] ، ویند میلر^[۹۵] و فیگو روآ^[۹۶] برای استفاده ‌در مورد دانش آموزان ۷ تا ۱۳ ساله ساخته شده است. این آزمون از ۱۱ خرده مقیاس، ۳۸ زیر مجموعه و ۲۶۰ سوال تشکیل می شود. سؤالات دارای دو گزینه ۱ و ۲ می‌باشد. گزینه ۱ یعنی اتفاقی که در پرسش مورد نظر ‌در مورد آن سؤال شده گاهی اوقات و گزینه ۲ یعنی به طور مکرر اتفاق می افتد که کسب نمرات بالا در آن نشانگر سازگاری اجتماعی پایین و کسب نمرات پایین نشانگر سازگاری اجتماعی بالا می‌باشد.

اعتبار و روایی آزمون رفتار سازشی دانش آموزان

این پرسشنامه در سال ۱۳۷۱ توسط شهنی ییلاق ترجمه و بر روی ۱۵۰۰ دانش آموز دختر و پسر مقطع دبستانی کلاس های اول تا پنجم شهر اهواز هنجاریابی شده است. این آزمون از ۱۱ خرده مقیاس، ۳۸ زیر مجموعه و ۲۶۰ سوال تشکیل می شود. ضرایب اعتبار آزمون از طریق ضریب همبستگی فرم اصلی با فرم های ۲ و ۳ مورد استفاده در اعتباریابی به ترتیب ۵۵/۰ و ۶۰/۰ است که هر دو در سطح ۰۱/۰ آماری معنی دارند. اعتبار ۱۱ خرده مقیاس این آزمون بر اساس محاسبه ضریب همبستگی آن ها در مقیاس اصلی با همان ۱۱ خرده مقیاس در فرم های ۲ و ۳ به دست آمد. این ۲۲ ضریب اعتبار از ۱۶/۰ تا ۶۳/۰ دامنه تغییر دارند که به جز یکی بقیه آن ها در سطوح ۰۵/۰ تا ۰۰۱/۰ آماری معنی دارند. ضریب پایایی کل آزمون با روش تصنیف فرد – زوج ۸۳/۰ است و دامنه ضریب پایایی خرده مقیاس های آن با همان روش از ۵۷/۰ تا ۹۱/۰ است که همگی در سطح ۰۰۱/۰ آماری معنی دارند.

نقطه برش این آزمون ۶۵/۷ است که با بهره گرفتن از میانگین به دست آمده است. کسب نمرات بالا در این آزمون نشانه پایین بودن سازگاری اجتماعی است ( آهنکوب نژاد، ۱۳۷۲).

شیوه اجرای پرسشنامه‌ها